به گزارش پایگاه تحلیلی خبری چهارفصل؛ در روزهایی که جامعه ما  با چالش‌های فرهنگی و اجتماعی در زیست شهری و آیینی خود مواجه است، بازخوانی مفاهیم بنیادینی چون «امنیت اجتماعی» و «مسئولیت شهروندی» ضرورتی انکارناپذیر یافته است. به‌ویژه در استان‌هایی با بافت فرهنگی غنی و سنت‌های دیرینه مانند کهگیلویه و بویراحمد، برخی رسوم تاریخی از جمله استفاده از سلاح گرم در مراسمات شادی و عزاداری، امروز به موضوعی مناقشه‌برانگیز و بحران‌آفرین تبدیل شده‌اند.

در همین راستا، پایگاه خبری تحلیلی چهار فصل در گفت‌وگویی تفصیلی با دکتر سعید جریده اصل معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کهگیلویه وبویراحمد، به بررسی ابعاد مختلف این پدیده پرداخته است. وی با نگاهی تحلیلی و چندوجهی، ضمن تبیین مفهوم امنیت اجتماعی، به آسیب‌شناسی رفتارهای هنجارگریز در مراسمات مردمی پرداخته و راهکارهایی برای اصلاح این روند ارائه داده است.

این گفت‌وگو، با محوریت سه‌گانه «امنیت اجتماعی، مسئولیت قانونی و فرهنگ مشارکت»، با هدف تبیین ابعاد حقوقی، اجتماعی و فرهنگی این پدیده و ارائه راهکارهای اصلاحی انجام شد.

امنیت اجتماعی؛ مفهومی فراتر از حفظ جان و مال

چهارفصل: در آغاز گفت‌وگو، لطفاً تعریف خودتان از امنیت اجتماعی را بیان بفرمایید.

جریده‌اصل: امنیت اجتماعی مفهومی گسترده و چندلایه است. در معنای ابتدایی، شامل حفظ جان و مال افراد جامعه می‌شود. اما در معنای موسع، امنیت اجتماعی یعنی حفظ حقوق اجتماعی، استقرار نظم، اجرای قوانین عادلانه و پیشگیری از خشونت و جرم. به‌عبارتی، شهروندان باید در برابر تهدیدهای مختلف احساس آرامش و امنیت داشته باشند. این امنیت نه‌تنها به معنای نبود خطر فیزیکی، بلکه به معنای وجود اعتماد، انسجام و مشارکت اجتماعی است.

در واقع، امنیت اجتماعی زمانی تحقق می‌یابد که افراد جامعه احساس کنند در برابر تهدیدهای مختلف اعم از خشونت، بی‌عدالتی، تبعیض، و بی‌نظمی در امان هستند. این احساس امنیت، پایه‌ای برای مشارکت فعال شهروندان در امور اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است. اگر شهروندان احساس کنند که حقوقشان محترم شمرده نمی‌شود یا در معرض خطر هستند، مشارکت اجتماعی کاهش می‌یابد و انسجام اجتماعی آسیب می‌بیند.

مسئولیت‌های شهروندی؛ از اخلاق تا قانون

چهارفصل: نقش شهروندان در تحقق این امنیت چیست؟

جریده‌اصل: شهروندان مسئولیت‌هایی دوگانه دارند؛ هم عرفی و هم قانونی. از منظر عرفی، باید به ارزش‌ها و هنجارهای اخلاقی جامعه پایبند باشند. این یعنی درونی‌سازی قواعد اخلاقی، احترام به دیگران، رعایت نظم عمومی، و مشارکت در امور اجتماعی. از منظر قانونی، شهروندان موظف‌اند از ارتکاب جرم پرهیز کنند. قانون‌گذار برای رفتارهای ضد اجتماعی مجازات‌هایی تعیین کرده تا افراد هنجارگریز را به مسیر درست بازگرداند.

به‌عنوان مثال، اگر فردی در جامعه مرتکب رفتاری شود که با هنجارهای اجتماعی در تضاد باشد مانند خشونت، سرقت، یا تهدید دیگران، قانون‌گذار آن رفتار را جرم تلقی می‌کند و برای آن مجازات تعیین می‌کند. این مجازات‌ها نه‌تنها جنبه تنبیهی دارند، بلکه هدفشان اصلاح رفتار و بازگرداندن فرد به مسیر اجتماعی است.

مراسمات؛ بسترهای اجتماعی با قواعد خاص

چهارفصل: استفاده از سلاح در مراسمات شادی و عزاداری یکی از دغدغه‌های امروز جامعه است. دیدگاه شما در این‌باره چیست؟

جریده‌اصل: مراسمات شادی و عزا، مثل سایر مناسبت‌های اجتماعی، دارای قواعد و هنجارهای خاص خود هستند. حضور در این مراسمات باید با رعایت آداب و احترام به فضای جمعی باشد. در گذشته، در جوامع عشایری و روستایی، استفاده از سلاح در این مراسمات امری پذیرفته‌شده بود. اما امروز، با توجه به محیط شهری، تراکم جمعیت و زیرساخت‌های شهری، این رفتار به‌شدت خطرناک و بحران‌آفرین شده است.

در گذشته، تیراندازی در مراسمات شادی و عزا بخشی از فرهنگ آیینی بود و تبعات اجتماعی چندانی نداشت. اما امروز، با توجه به محیط‌های شهری با تراکم جمعیت، ساختمان‌های بلند، سیم‌کشی‌های برق و فضای بسته، این رفتار به‌شدت خطرناک و تهدیدآمیز شده است. استفاده از سلاح در چنین محیط‌هایی می‌تواند منجر به آسیب‌های جانی، روانی و اجتماعی شود.

تفنگ؛ از نماد حماسه تا ابزار تهدید

چهارفصل: با توجه به جایگاه فرهنگی تفنگ در استان، چگونه می‌توان این رسم را اصلاح کرد؟

جریده‌اصل: تفنگ در فرهنگ ما نماد دفاع و حماسه بوده است. در اشعار آیینی و حماسی، از تفنگ برنو یاد شده و در دست شهیدان، وسیله‌ای برای دفاع از وطن بوده. اما امروز باید مراقب باشیم که این نماد ارزشمند به ابزاری برای قدرت‌نمایی و فخر فروشی تبدیل نشود. استفاده از سلاح در مراسمات، امنیت اجتماعی را متزلزل می‌کند و ممکن است جان انسان‌ها را تهدید کند.

ما باید مراقبت کنیم که تفنگی که در آیین ما ارزشمند بوده، امروز به وسیله‌ای برای نمایش رسوم غلط تبدیل نشود. باید از خودمان شروع کنیم. در مراسمات شادی و عزا از سلاح استفاده نکنیم و اگر شاهد چنین رفتاری بودیم، با رعایت ادب و اخلاق، تذکر محترمانه بدهیم. همچنین باید در سطح محله، طایفه و گروه‌های اجتماعی، میثاق‌نامه‌ای جمعی تدوین کنیم تا همگان به ترک این رفتار متعهد شوند.

قانون چه می‌گوید؟ مجازات‌های سنگین برای استفاده غیرمجاز

چهارفصل: آیا قانون‌گذار برای این رفتار مجازات خاصی در نظر گرفته است؟

جریده‌اصل: بله، قانون‌گذار در قانون مجازات اسلامی برای استفاده غیرمجاز از سلاح، مجازات‌هایی از جمله حبس ۶ ماه تا دو سال، شلاق و جزای نقدی سنگین در نظر گرفته است. حمل، خرید، فروش، نگهداری و حتی مخفی‌کردن سلاح شکاری غیرمجاز جرم است و سلاح باید به نفع دولت ضبط شود. برای سلاح‌هایی مانند کلت کمری و کلاش نیز مجازات‌های شدیدتری پیش‌بینی شده است.

اگر فردی با سلاحی قدرت‌نمایی کند یا موجب اذیت و آزار دیگران شود، قانون‌گذار او را به مجازات حبس و شلاق محکوم می‌کند. همچنین اگر فردی سلاح شکاری غیرمجاز را حمل یا نگهداری کند، علاوه بر ضبط سلاح، به حبس و جزای نقدی محکوم خواهد شد. این مجازات‌ها نشان‌دهنده جدیت قانون‌گذار در مقابله با این رفتارهای خطرناک است.

بحران‌آفرینی در بستر مراسمات؛ تهدیدی برای خانواده و جامعه

چهارفصل: تبعات اجتماعی این رفتار چیست؟

 جریده‌اصل: استفاده از سلاح در مراسمات شادی و عزا، ارکان خانواده‌های زیادی را فروپاشیده، زنان و کودکان را بی‌سرپرست کرده و مردان بسیاری را به دلیل نقص عضو خانه‌نشین کرده است. این رفتار امروز نه‌تنها ضدفرهنگ، بلکه تهدیدی جدی برای امنیت اجتماعی است.

غرش تفنگ در مراسمات ممکن است جان انسان‌ها را بگیرد، روان جامعه را پریشان سازد و اعتماد عمومی را از بین ببرد. این رفتار می‌تواند سرنوشت یک انسان را تغییر دهد، خانواده‌ای را داغدار کند و آرامش اجتماعی را بر هم زند. ما باید با آگاهی‌بخشی، آموزش و مشارکت جمعی، این رفتار را از مراسماتمان حذف کنیم.

راهکارهای اصلاح؛ از میثاق اجتماعی تا بسیج عمومی

چهارفصل: چه راهکارهایی برای مقابله با این آسیب اجتماعی پیشنهاد می‌کنید؟

جریده‌اصل: اولاً باید از خودمان شروع کنیم. در مراسمات از سلاح استفاده نکنیم و اگر شاهد چنین رفتاری بودیم، با رعایت ادب و اخلاق، تذکر محترمانه بدهیم. ثانیاً، در سطح محله، طایفه و گروه‌های اجتماعی، میثاق‌نامه‌ای جمعی تدوین کنیم تا همگان به ترک این رفتار متعهد شوند. ثالثاً، در دورهمی‌های خانوادگی و طایفه‌ای، مضرات استفاده از سلاح را برای دیگران توضیح دهیم تا آگاهی عمومی افزایش یابد.

ما باید بسیج عمومی ایجاد کنیم. همه اقشار جامعه، با هر دیدگاه و سبک زندگی، باید متحد شوند تا این رسم غلط را از مراسماتمان حذف کنیم. رسانه‌ها، نهادهای فرهنگی، مدارس، دانشگاه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد باید در این مسیر نقش‌آفرینی کنند. اگر همه با هم همکاری کنیم، می‌توانیم این رفتار را از جامعه حذف کنیم.

انتهای خبر/