به گزارش چهارفصل، بافت تاریخی شهر دهدشت مهمترین و کهن ترین اثر تاریخی شهرستان کهگیلویه است که گنجینه ای از معماری اسلامی دوران صفویه به شمار می رود.

این بافت که بر اساس دست نوشته های تاریخی به دستور اردشیر بابکان و به یاد فرزندش "شاپور"، "بلاد شاپور" نام گرفت، در ضلع جنوبی شهر کنونی دهدشت به وسعت 50 الی 60 هکتار قرار گرفته است.

بلاد شاپور در تاریخ دور و دراز خود حوادث تلخ و شیرین بسیاری را پشت سر گذاشته است، این خطه از سرزمین ایران برای دهدشتی ها سرشار از تاریخ و تجربه است و هر گوشه آن می تواند یادآور داستانهایی باشد که این سیمای کامل و البته ضربه دیده، تداعی می کند.

از این رو، بر خلاف شهرسازیهای یکنواخت و به عبارتی بی هویت که هیچ جلوه شاخصی را نمی توان در آنها دید و با وجود مشکلاتی که کالبد این بافت دارد، رها کردن آن و روی آوردن به نقاط جدید باعث از بین رفتن هویت این شهر شده است.

اما این روزها زمزمه هایی درباره ثبت جهانی این اثر ارزشمند تاریخی در میان مسئولان به گوش می رسد، زمزمه هایی خوشایند که نوید روزهای خوبی برای تاریخ کهگیلویه می دهد و نشانه هایی از دمیدن بارقه های امید بر کالبد زخم خورده تاریخ کهگیلویه را نمایان می سازد.

اولین اثر تاریخی که در کهگیلویه و بویراحمد ثبت جهانی می شود

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: بافت تاریخی شهر دهدشت متعلق به دوران صفویه است که با شماره 1689 در 27 مرداد سال 1364 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

سیاوش زمان با بیان اینکه این بافت دارای مجموعه بناهایی مانند مساجد، حمام، کاروانسرا، زیارتگاه و گورستان در مجاورت هر یک از دروازه های شرقی و غربی آن است، افزود: متأسفانه در چند سال اخیر به علت هجوم ساخت و سازهای جدید و استفاده از مصالح این بافت در این ساخت و سازها تنها حدود 34 هکتار آن باقی مانده است.

وی از بافت تاریخی دهدشت به عنوان یکی از بزرگترین بافت های جنوب کشور نام برد که تمام گونه های معماری اسلامی را از ادوار مختلف در خود جای داده است.

زمان تصریح کرد: با توجه به اینکه این بافت اولین و تنهاترین پایگاه فرهنگی استان کهگیلویه و بویراحمد است جا داشت که به عنوان اثر جهانی به ثبت برسد که این امر توسط مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در حال پیگیری است.

وی با تأکید بر اینکه مراحل اولیه ثبت جهانی بافت تاریخی دهدشت انجام گرفته است، اظهار امیدواری کرد: با توجه به پیگیری های مسئولان در آینده نزدیک شاهد ثبت جهانی این اثر ارزشمند باشیم.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان کهگیلویه اظهار داشت: این بافت اولین اثر تاریخی است که در استان کهگیلویه و بویراحمد ثبت جهانی می شود.

ثبت جهانی بلادشاپور تأثیر ویژه ای بر اقتصاد شهر دهدشت خواهد گذاشت

زمان اضافه کرد: بافت تاریخی دهدشت دارای تمام مؤلفه های معماری شامل عبادت، سکونت، زیارت، تجارت، حکومت و نظافت است.

وی عنوان کرد: در صورتی که این بافت به ثبت جهانی برسد با مشارکت سازمان ملل اعتبارات ویژه ای برای مرمت و ساماندهی آن در نظر گرفته می شود.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان کهگیلویه تصریح کرد: با ثبت جهانی بافت تاریخی دهدشت، این اثر ارزشمند به همه مردم دنیا معرفی می شود که تأثیر ویژه ای بر اقتصاد شهر دهدشت خواهد گذاشت.

به گزارش خبرنگار مهر، شهر تاریخی "بلاد شاپور" همچنین به دلیل وجود بارگاه هفت امامزاده در آن، به شهر "هفت گنبد" نیز مشهور است.

بافت تاریخی دهدشت با حداقل دو کاروانسرا و یک مسجد جامع، چهار حمام، دو حوزه علمیه و ارگ و حدود هفت بارگاه متبرکه و بازار زیبای آن، نشان از وجود حاکمان مدبر و توانا و عالمان فرهیخته است که از مفاخر این شهرستان بودند؛ مثل «محمد زمان خان» و «سید محمد»، معروف به «شیخ الاسلام کوه‌گیلویه ای» و همچنین «سید ابراهیم» (امامزاده ابراهیم)

امامزاده جابر، امامزاده سلطان مهدی، امامزاده بی بی عصمت، امامزاده معصوم، امامزاده جعفر (پیرغازی)، حمام کهیار، حمام ضلع شرقی، حمام مسجد جامع (حمام محمد)، کاروانسرا، بازار امامزاده جابر، مسجد جامع، ارگ محمد خانی، مسجد مورک، قبر خضر نبی، برج دیدبانی، زائرسرای امامزاده معصوم، تجارتخانه، سه دختران، آب انبار و تعدادی از منازل مسکونی موجود در بافت از جمله بناهایی هستند که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند.

حمام کاروانسرا (کهیار) عروس بناهای شهر هفت گنبد

حمام کهیار در ضلع غربی بافت تاریخی به فاصله 40 متری از کاروانسرا قرار دارد. دارای دو بخش سربینه و گرمخانه همراه با سردرب، چاه آب و تون حمام است که بوسیله راهروهای پیچ دار به همدیگر راه دارند. در چهارگوشه صحن مرکزی و نیم گنبد آن رسم بندیهای هندسی متقارنی وجود دارد که پلان چهار گوش را به گنبد تبدیل کرده است و در شهر هفت گنبد می توان گفت حمام کاروانسرا عروس بناهای آن است.

آب انبار

این بنا در ضلع شرقی شهر هفت گنبد و در دامنه آبریز مشرف بر شهر به فاصله 120 متری از ارگ تاریخی دهدشت بنا شده که دارای چهار حوضچه پلکانی بوده که کف هر حوضچه نسبت به حوض قبل از خود برجسته تر است . پلان آن به شکل مستطیلی با مصالحی از گچ، سنگ و ساروج خاکستری که خاص زیرساخت های آبی شهر هفت گنبد است. این بنا مهمترین آب انباریست که در دوره صفویه جهت آب آشامیدنی ارگ ایجاد شده است.

کاروانسرایی به جا مانده از عصر طلایی صفویه

در ضلع غربی بافت تاریخی دهدشت کاروانسرایی از عصر طلایی صفویه وجود دارد، این بنا دارای 37 حجره و 30 ایوان در جلوی حجره ها بوده که دور تا دور حیاط بنا شده اند. چهار ایوان بزرگ در چهار گوشه آن به شکل متقارن وجود دارد که هر ایوان به سه یا چهار حجره راه دارد. این کاروانسرا محل بیتوته بازرگانان آن روزگار بوده است.

مسجد جامع و مسجد مورک

مسجد جامع کهن ترین مسجدی است که در ضلع شرقی بافت قدیم دهدشت و بین دو محور اصلی شهر (بازرا و معبر شمالی) قرار دارد. به نظر می رسد که این مسجد از اولین مساجد شهر تاریخی هفت گنبد است که قدمت آن احتمالا قبل از دوره صفویه است.

مسجد مورک نیز در ابتدای خیابان ابوذر غفاری و ضلع غربی بافت تاریخی دهدشت قرار دارد که در اوایل دوره صفویه بنا گردیده و شبستانش اقتباسی از مساجد اولیه دوره اسلامی در منطقه جنوب کشور است.

بازار

مجموعه بازار شهر هفت گنبد دهدشت از کاروانسرا تا ارگ تاریخی به طول یک کیلومتر امتداد داشته که دو بخش شرقی و غربی شهر را به همدیگر وصل می نمود. این بازار یکی از شاهرگهای مهم است که تمامی معابر اصلی به آن راه داشته و بیشتر بناهای عام المنفعه از جمله کاروانسرا، حمام ها، امامزاده ها، مدرسه ها و بناهای مسکونی و تجارتی در مسیر آن تأسیس شده اند.

 با توجه به موقعیت استراتژیکی شهر دهدشت در آن زمان، این بازار یکی از بازارهای فعال و مهم در منطقه جنوب و جنوب غربی کشور بوده که با کشورهای حوزه خلیج فارس و هند و چین ارتباط داشته است.

امامزاده پیرغازی

در محله رواق از بافت تاریخی دهدشت، بنای امامزاده پیرغازی بصورت تک بنایی باقی مانده است، این بنا قابل مقایسه با گنبد دانیال شوش و امامزاده عبدالله شوشتر و امامزاده محمود سر تنگ پیرزال دهدشت است و احتمالا متعلق به دوره سلجوقی است.

امامزاده معصوم

بقعه امامزاده معصوم در جنوب بافت و به فاصله يكصد متري جنوب مسجد جامع و در غرب حمام ضلع شرقي بافت قرار دارد. پوشش گنبدي امامزاده بخاطر حجم وارتفاع آن از نقاط مختلف بافت پيدا است و بعنوان شاخص و نقطه عطفي در بافت قديم است، این بنا يكي از بناهاي بجا مانده از دوره ايلخانيان و داراي قبري منسوب به امامزاده معصوم است.

امامزاده جابر انصاري

اين امامزاده در ميان بافت قديم دهدشت و متصل به شهر جديد است. اين مكان به عنوان يك امامزاده مورد توجه مردم منطقه بوده است. سردر شبستان آن از سنگهای مارپیچ تشکیل شده که دور تا دور آن کتیبه ای وجود دارد که آیاتی از قرآن و شعر و تاریخ کتیبه از بنا قید شده است.

امامزاده سلطان مهدی

این امامزاده در درون بافت جدید شهر دهدشت واقع شده که یکی از عبادتگاههای مورد توجه مردم است این ساختمان نیز مانند اکثر بناهای بافت دهدشت متعلق به دوره صفویه است.

به گزارش خبرنگار مهر، ثبت جهانی بلاد شاپور می تواند باعث رونق صنعت توریسم در شهرستان کهگیلویه و به تبع آن زمینه ساز رشد و توسعه اقتصادی این خطه و پلی برای عبور از محرومیت ها شود.

...................

گزارش و عکس: مرضیه جوشن

منبع:مهر

انتهای پیام/گ