به گزارش پایگاه خبری تحلیلی چهارفصل، امراله اندرزیان عضو هیات علمی  دانشگاه یاسوج در یادداشتی به بیان نکاتی برای عبرت گرفتن از دست درازی به بیت المال  نوشت.

 وی در مورد حقوق‌های غیر متعارف و یا غارت و سرقت بیت‌المال نکاتی را جهت تنویر افکار ، درس و عبرت بیان کرد که در زیر آنها را می خوانیم.

­1-  از نظر امام علی علیه السلام افرادی که در نظام اسلامی دست به خیانت می‌زنند در حقیقت سه جرم را مرتکب شده‌اند: یکی نقض قانون خدا، دیگر تعدّی و تجاوز به حریم حکومت اسلامی و رهبری آن و سوم شکستن حرمت آن نهادی که در آن استخدام بوده‌است؛«ان فعلته فقد اسخط ربّک و عصیّت امامک و اخزیت امانتک»، یعنی خدا را به خشم آورده، امام و پیشوایش را عصیان نموده و امانت و مسئولیتی را که به او سپرده بودند تباه ساخته‌است.

2- برای تنبّه و هشدار به افرادیکه خیانت نموده و یا درصدد خیانت هستند چند نمونه از رفتار رسول خدا(ص) و امام علی(ع) درمورد بیت‌المال را ذکر می‌کنیم:

الف: در جنگ حنین حدود بیست‌وچهار هزار شتر و چهل‌هزار گوسفند و چهارهزار اوقیه نقره به غنیمت مسلمانان درآمد. عقیل‌ابن‌ابیطالب سوزنی را بدون اجازه با خود برد ناگهان شنید که منادی ندا می‌دهد هرکسی از غنیمت‌ها چیزی برده حتی سوزن و نخ رابرگرداند؛ وی سوزن را برگرداند، حضرت گرفتند و برروی غنیمت‌ها انداختند. آنگاه در کنار شتری قرار گرفت، از کرک شتر اندکی کند و بین دو انگشتان خود قرار داد و به مردم اعلام کرد: من از غنیمت‌ها حتی از این کرک‌ها تنها یک‌پنجم سهم دارم و فرمود:

خیانت، عار و ننگ و آتش است.)سیره بنی هاشم، ج5؛ص168(

ب: رسول خدا(ص) در مورد مردی از قبیله بنی‌اسد که برای جمع‌آوری صدقات فرستاده بود و قسمتی از صدقات را تحویل بیت‌المال و بخشی را به عنوان هدیه به خودش برداشته بود فرمود: چه می‌شود عاملی را که برای جمع‌آوری صدقات می‌فرستیم می‌گوید: این برای شماست و این به من هدیه شده‌است؟ آیا اگر تاکنون او در خانه پدر یا مادرش نشسته بود و مسئولیتی از جانب حکومت نداشت چیزی به او هدیه می‌دادند؟ سوگند به آن کسی که جانم به دست اوست هیچ یک از شما به چیزی از بیت‌المال چنگ نمی‌اندازد مگر اینکه روز قیامت وی را در حالیکه آن چیز وبال گردنش شده‌است به محشر وارد می‌کنند با شتری که از خود صدا درمی‌آورد یا گاوی که نعره می‌کشد یا گوسفندی که با صدای بلند بع‌بع می‌کند. آنگاه دستهایش به آسمان بلند کرد و دو یا سه‌بار فرمودند: خدایا من پیام تو را رساندم.صحیح بخاری، ج9؛ ص714

ج: علی(ع) می‌گفت: ای مردم کوفه اگر در آن روز که از نزد شما می‌روم جز اثاثیه خانه‌ام و ستوران باربرم و غذایم چیز دیگری با خود داشتم بدانید که خائنم.

و نقل شده که آن حضرت دست روی شکم خود می‌گذاشت و می‌گفت: سوگند به آنکه دانه را رویانده و جانداران را بیافرید که هرچند هیچ نیابم شکم به خیانت نیالایم و گرسنه از ورطه خیانت بیرون آیم.

د: امام علی(ع) به جانشین ابن عباس که فرماندار بصره بود یعنی زیادبن ابیه می‌نویسد: همانا من به‌راستی به خدا سوگند می‌خورم اگر به من گزارش کنند که در اموال عمومی خیانت کردی، کم یا زیاد، چنان برتو سخت گیرم که کم بهره شده و در هزینه عیال درمانده و خوار و سرگردان شوی.نامه20

ذ: در مورد برخورد امام علی(ع)با برادرش عقیل که عیالوار و فقیر بود علاوه‌بر نزدیک نمودن آهنی که در آتش گداخته بود به او برای عبرت، وقتی در کوفه نزد امام آمد و از او طلب کمک کرد و امام سهم او را داد و تقاضای بیشتری از سهم خود نمود، فرمود: روز جمعه بیا. عقیل هم روز جمعه آمد؛ حضرت وقتی نماز جمعه را بجای آورد به عقیل گفت: چه می‌گویی در حق کسی که به این‌همه مردم خیانت کند؟ عقیل گفت: بدمردی است چنین کسی. آن حضرت فرمود: آیا می‌خواهی که من به این‌همه مردم خیانت کنم واز بیت‌المال به تو بدهم؟

ر: ابن حجر عسقلانی به نقل از حاکم نیشابوری نقل می‌کند که رسول خدا(ص) به بریده دستور داد: هر کارمندی را که ما استخدام کردیم و برای او حقوق ماهیانه تعیین کردیم اگر چیزی اضافه بر ماهانه‌اش بگیرد طمع‌کار و خیانت‌پیشه است.الاصابه، ج1؛ص65

3- بعد از بیان چند نمونه از رفتار نبوی و علوی در مورد بیت‌المال چند نکته را درباره حقوق‌های نجومی و یا هر خیانتی که به بیت‌المال مسلمین می‌شود را یادآوری می‌کنیم:

یک: افرادی که مسئولیت می‌پذیرند باید از سه ویژگی عقل و علم و تقوی برخوردار باشند وگرنه خود و آنهایی که حمایت نموده‌اند و مسئولیت داده‌اند خیانت کرده‌اند. بعد از دارا بودن آن سه ویژگی باید موارد زیر را به‌طور جدی رعایت نمایند. خدمت خالصانه و بدون منّت به اسلام و مردم، حفاظت و حراست از بیت‌المال، رسیدگی به بندگان خدا که عیال‌الله هستند، رعایت عدالت در همه زمینه‌ها، مبارزه با فقر و فساد و تبعیض که مورد تأکید مقام معظّم رهبری است و برگرداندن حقوق ضایع شده مردم.

آیا آنهایی که مسئولیت پذیرفته ودربیت المال خیانت نموده و آنهایی که حمایت کننده هستند، این شرایط و ویژگی‌های مورد توجّه و تأکید اسلام را رعایت می‌کنند؟

دو: بیانی امیرالمؤمنین(ع) دارند که حاکی از آن است که عدّه‌ای گاهی به اسم دین و دینداری و گاهی به نام اندیشه و خرد و روشنفکری مردم را اغفال نموده و به غارت حقوق آنها پرداخته و گاهی نیز در حکومت‌های صالح عناصر ناصالح تحت همین عناوین و با پوشش تبلیغاتی وسیع نفوذ کرده و با تکیه بر اصل غافلگیری که سلاح برّنده شیطان و شیطان‌صفتان است مشغول چپاول و غارت اموال عمومی و بیت‌المال می‌شوند. آیا دستگاه‌های نظارتی مراقب نفوذ اینگونه افراد شیّاد هستند؟

سه: حرص و طمع به دنیا و شهوت شکم از مهمترین چیزهایی هستند که آبرو و عزّت خیلی‌ها را خدشه‌دار و سعادت دنیا و آخرت را از آنها گرفته است. طمع به مال حرام که ماده و اساس شهوات است(المال مادّه الشّهوات)عامل اصلی دربحث حقوقهای نامتعارف یادزدی ازبیت المال است.امام علی علیه السلام وقتی ازخلافت عثمان شکوه می کند می فرماید:دوپهلویش ازپرخوری بادکرده،همواره بین آشپزخانه ودستشویی سرگردان بود...آنقدراسراف کرد که ریسمان بافته ی اوبازشد واعمال اومردم را برانگیخت وشکم بارگی اونابودش ساخت.(خطبه3) آیاآنهایی که مناصبی راپذیرفته وپهلوهایشان ازثمره ی خون شهدا باد نموده واعتمادمردم به نظام را هدف گرفته ودرجنگ احزاب به حمایت دشمن برخاسته اند،پاسخی نزد خداوند دارند؟

چهار: مال حرام همانند سمّ ماراست(آنگونه که مرحوم نراقی فرمود:مال همانند ماراست که هم سمّ دارد وهم ضدّ سمّ)افرادی که دستشان به لقمه ی حرام رسیده وازآن می خورند یعنی همه ی وجودشان سمّی ومسموم اند.پرسش این است که این افراد مسموم چگونه می توانند مدیریت انقلابی داشته ومحیط خدمت رابا اجرای عدالت اجتماعی پاک وسالم اداره نمایند،کسانی که به خود، مردم،مدیران پاک وسالم ونظام اسلامی ظلم وخیانت می کنند چگونه می توانند مدیرانی عادل وخدمتگذار باشند.بنابراین افرادی که به دنبال زهروسمّ می دوند لیاقت مدیریت درنظام اسلامی وولایی را ندارند.

پنج: افرادی که ازغارت بیت المال اطلاع داشته وهیچ گونه امر ونهیی نکردند دراین ظلم وخیانت شریک هستند.امام علی علیه السلام به اصحابش می فرمود:امت هایی که پیش ازشما بودند هلاک نشدند مگر به آن سبب که مرتکب معاصی می شدند وپیشوایان دینی، آنان را منع نمی کردند،چون به گناهان خویش ادامه دادند وپیشوایان منعشان نکردند عقوبت الهی همه را دربر گرفت.پس قبل ازآن که برشما آن آید که برسر ایشان آمد امر به معروف ونهی از منکر کنید وبدانید که امر به معروف ونهی از منکر نه مرگ کسی را نزدیک می کند ونه در روزی او نقصان پدید می آورد.

شش: هیچ چیزی به اندازه ی لقمه ی حرام وسرقت بیت المال درتخریب وانهدام فطرت الهی وایمان مذهبی افراد کارساز وموثر نیست.به دلیل اینکه لقمه ی حرام ازیک سو دین،اخلاق،عزّت،آبرو وشرف انسانی را نابود واز سوی دیگرعامل خیلی از ولنگاریها،بی بند باریها،بی تفاوتی ها واز سوی سوم ازعوامل اصلی مقابله با ارزشها ی اسلامی وانسانی وترویج اشرافی گری وشهوت شکم می باشد.

هفت: دربرابردستور وفرمان اکید مقام معظم رهبری که ازدهه ی هفتاد تاکنون خواستارمبارزه ی با فساد،مقابله  بازندگی های اشرافی وتجملی،مبارزه بافقر وفساد وتبعیض،مجازات متخلّفان وسوءاستفاده کنندگان ازمقام وموقعیّت وخیانتکاران به بیت المال بودند،هرگونه کوتاهی،سهل انگاری وپشت سرانداختن گناهی نا بخشودنی ومصداق به خشم آوردن خداوند،عصیان امام وپیشوای دینی وتباه نمودن امانت ومسئولیت است(که درکلام مولا آمده بود)

اللّهم اجعل عواقب امورنا خیرا