به گزارش پايگاه خبري تحليلي چهارفصل، هنوز زمان زیادی از تشییع جنازه جنجالی مرحوم پاشایی نمی گذرد ، برپایی یک اجتماع عظیم از کسانی که عمدتا تا چند ساعت پیش حتی اسم مرتضی پاشایی را نشنیده بودند همه مختصصان ارتباطات و رسانه را درباره قدرت بسیج گری شبکه های اجتماعی جدید به فکر فرو برد، آنروزها فیس بوک یکه تاز عرصه ی شبکه های اجتماعی بود ، شبکه ای که قبلا و در جریان مبارزات انتخاباتی گذشته قدرتش را به رخ کشیده بود، این روزها اما تلگرام بخاطر سهولت استفاده و رهایی از مشکلات حساب کاربری و امنیتی فیس بوک ضمن حفظ کارکردهای قبلی و ارتقای نکات امنیتی توانسته رقیب خود را تا حد زیادی از میدان بیرون کند و شبکه عمده ارتباطی حداقل در میان ایرانیان شود ، حالا در فضای داغ انتخابات، این ابزار ارتباطی جایگاه ویژه ای یافته و همه ی کاندیداها و طرفداران آنها حساب ویژه ای بر روی آن باز کرده اند.

توانایی تلگرام در سوق دادن رفتار فردی به رفتار گروهی بسیار حائز اهمیت است. همانگونه که گوستاولبون می گوید گروه می تواند رفتار فرد را دچار تغییر کند ،او ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ وﻗﺘﯽ در ﺟﻤﻊ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ﻫﻮﯾﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣـﯽ دﻫﻨـﺪ و ﺗـﺎﺑﻊ ﻧﻈـﺮ  ﺟﻤﻊ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ، به عقیده او اﻓﺮاد در ﺟﻤﻊ اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ تنها ﺑﺎﺷند آن کارها را اﻧﺠﺎم ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد . وي اﯾﻦ ﺟﻤﻊ را اﻧﺒﻮه ﺧﻠﻖ نامیده و ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠـﺎد اﻧﺒـﻮه ﺧﻠـﻖ، ﻧـﻮع ارﺗﺒـﺎط ﻣﯿﺎن اﻧﺴﺎن ﻫﺎ و ﯾﮏ ﻣﺤﺮك ﺑﯿﺮوﻧﯽ ارﺗﺒﺎط ، ﺧﺎرج ازﺧﻮد ﻓﺮد است.

اگرچه ،گابریل تارد واژه همگان را مناسب تر از انبوه خلق می داند که تناسب بیشتری با شکل ارتباطی تلگرام دارد و همگان را اجتماع فکری می داند که لزوما اتصال فیزیکی ندارند و کنش و واکنش دور و توسط جمع نامجاور رخ می دهد اما توان تغییر رفتار و نظر فرد در گروه ،که گوستاولبون بدان اشاره می کند ، یکی از پایه های قدرت تلگرام را در انتخابات شکل می دهد.

استفاده از این وسیله در جهت تشکیل گروههای صنفی و قومی به ویژه در کلان شهرها می تواند گروههای صنفی بزرگی همچون معلمین و یا کارگران را متشکل تر و همچون ارابه بزرگی از آراء برای ایجاد تغییر در سرنوشت انتخابات به حرکت درآورد، نگاه به تاثیر رای کارگران در ادوار گذشته در سرنوشت کاندیداهایی که بعنوان نماینده طبقه کارگری به بهارستان راه یافتند، این اهمیت را روشن می سازد.

نکته مهم دیگر تغییر در فرایند های قبلی ارتباط است . در نظریه فرایند دو مرحله ای ارتباط که توسط لازارسفلد مطرح شد ، پیام توسط رهبرانی که دسترسی بیشتری به اخبار داشتند به پیروان داری سطح دانش و آگاهی کمتر می رسید. براین اساس رهبران اخبار  و پیام ها را دریافت ، تصفیه و پیام های مد نظر خود را به پیروان منتقل می کردند.

اگر یک شب نشینی چند سال قبل  را به خاطر بیاورید،  حاضران به دو گروه تقسیم می شدند، گروهی که از اخبار و احوال و سیاست روز کاملا بی اطلاع بوده و معدودی افراد تحلیل گر و مطلع با سطح دانش بالا که در میان جمع شناخته شده و دارای مقام و احترام بوده و سایرین برای کسب آگاهی به نظرات او رجوع می کردند .حالا اما تلگرام به سرعت اخبار را در میان همه منتشر می کند و سطح بعضا نازلی از اندیشه در میان همگان بدون مطالعه منتشر می شود ،پیروان افکار دیروز حالا به واسطه سرگروهی و اداره چندین گروه و کانال ، خود را فردی آگاه می دانند و این جهل مرکب اثر گذاری آنان را در برابر رهبران افکار که دیگر به انزوا رفته اند شدیدا کاهش داده است.اگر چه این سطحی شدن دانش می تواند بعنوان یک آسیب مطرح باشد اما آنچه در این میان مهم است تغییر الگوهای سنتی ارتباط است.

توجه خاص به این شبکه که به نوعی باعث تلگرامیزه شدن انتخابات پیش رو  شده است اگرچه با توجه به آنچه که گفته شد در گرو قدرت غیر قابل انکار این رسانه است اما در عین حال عدم توجه به اشکال سنتی ارتباط می تواند اشتباه بزرگی را رقم بزند.

ارتباطات شفاهی و رو در ور ، چه به شکل گروهی و چه دو یا چند نفره که عموما در جریان مجالس وعظ و جشن و ترحیم و یا در بازار ها و دور هم نشینی ها شکل می گیرند جامعه هدف خاص خود و تاثیرگذاری متفاوتی دارند.

علی رغم نفوذ بالای شبکه هایی نظیر تلگرام درصد قابل توجهی از مردم که مشارکت بالایی هم در انتخابات دارند ، هنوز اساسا از گوشی های هوشمند استفاده نمی کنند و یا در صورت استفاده کاربر شبکه ها و نرم افزارهای ارتباطی نیستند.

نکته دیگر میزان تاثیر این ابزار در جذب پیام توسط مخاطب است که تصور تاثیر صد درصدی پیام بر اساس نظریه های تاثیری همچون گلوله جادویی ، سرابی جذاب را پدید می آورد.نگاه به اردوکشی های تلگرامی و تشکیل گروهها و کانال های چند هزار نفره که به سهولت رخ می دهد و ایجاد توهم اقبال عمومی از این دست سراب های تلگرامی است.

 در این میان عمق ارتباطات سنتی و جریان یافتن سطح بالاتری از عاطفه و صمیمیت که در قالب دست دادن و روبوسی و نگاه به حالات چهره بروز می یابد ، قدرت تقویت و تاثیر پیام را در این اشکال ارتباطی بسیار بالا می برد.

لذا اشکال سنتی ارتباط هنوز حداقل بر گروههای سنی بالا و بعضا کم سواد تاثیر بیشتری دارد و غفلت از این ابزارهای تبلیغ سنتی و گذاشتن همه تخم مرغ ها در سبد تبلیغی تلگرام و نرم افزارهای مشابه می تواند تجربه ای تلخ را برای کاندیداها و هواداران رقم بزند.

* کارشناس ارشد رسانه

انتهای پیام/