به گزارش پایگاه خبری تحلیلی چهارفصل، یکی از شاخص های مهم برای سنجش میزان توسعه یافتگی و رفاه مردم، بررسی وضعیت بهداشت، درمان و سلامت مردم است. بر اساس آمار رسمی کشور، بخش بزرگی از شهر‌ها و روستاهای کشور در آستانه‌ی انقلاب اسلامی محروم از پزشک و امکانات بهداشتی بودند و در این میان زنان و کودکان سهم بیشتری از این محرومیت داشتند.

یکی از اهداف انقلاب اسلامی، بالا بردن سطح سلامت و ایجاد شرایط لازم برای دسترسی عادلانه و فراگیر آحاد مردم به خدمات بهداشتی درمانی مناسب بود. به همین منظور از آغاز انقلاب اسلامی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از جمله وزارتخانه های فعال ایران سعی در حفظ تامین و ارتقاء سلامت مردم جامعه داشت و برای رسیدن به اهداف خود اقدام به تامین نیروی انسانی ورزیده، تأسیس مراکز درمانی و ساخت بیمارستان ها، ارتقاء سطح کیفیت تجهیزات پزشکی و نیز دادن آموزش و بالا بردن سطح آگاهی مردم نسبت به بیماریها و آموختن روشهای پیشگیری ازآنها، کرد.

مرگ و میر و بهداشت

در جدول زیر به طور کلی براساس آمارهای موجود از دوران رژیم پهلوی و دوران کنونی پس از انقلاب، مقایسه ای را در خصوص وضعیت بهداشت، سلامت و توزیع خدمات و تجهیزات بهداشتی و پزشکی صورت گرفته است که می تواند تفاوت ها و تغییراتی که در این زمینه درطول سه دهه پس از انقلاب را مشاهده کرد.

رژیم شاه، اگر بخش بسیار ناچیزی از درآمدهای ملی را که به وسیله‌ بنیاد پهلوی و سایر مؤسسات وابسته از کشور خارج می‌کرد، به بهبود اوضاع کشور اختصاص می‌داد، چه تحولاتی در کشور اتفاق می‌افتاد.

جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا با مشاهده‌ اوضاع نابسامان بهداشت و درمان کشور، سرمایه‌گذاری قابل توجهی را متوجه این بخش نمود. به طوری که ظرف مدت سه دهه، علی‌رغم فشار‌های شرایط جنگی و بازسازی کشور، جمع پزشکان شاغل در بخش وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی را به بیش از 27.000 نفر افزایش داد. یعنی نزدیک به دو برابر آنچه که در سال 1356 در بخش‌های دولتی و آزاد مشغول فعالیت بودند. اگر بر مجموع پزشکان شاغل در بخش دولتی، پزشکان شاغل در بخش خصوصی را نیز اضافه نماییم، بی‌تردید فرآیند رشد بهداشت و درمان در کشور از شاخص‌های مناسبی حکایت خواهد کرد.

در زیر جداولی برای نمایش تعداد پزشکان با تخصص های مختلف و نحوه توزیع آنها در سراسر کشور نشان داده شده است و مقایسه ای بین سال های 1356 و 1390 صورت گرفته است.

پزشکان کشور بر حسب استان‌ها و به تفکیک تخصص در سال 1356

پزشکان کشور بر حسب استان‌ها و به تفکیک تخصص در سال 1390

اگر فرآیند این بررسی را متوجه تعداد مؤسسات درمانی شهری و روستایی در سطح کشور کنیم، خواهیم دید که رژیم پهلوی در طول 70 سال حاکمیت خود چه ضربات جبران ناپذیری را بر توسعه‌ انسانی کشور وارد کرد.

بر حسب آمارهای موجود در سال 1356 در کل کشور تعداد 547 بیمارستان و 56000 تخت بیمارستانی وجود داشت که از این تعداد 400 بیمارستان با ظرفیت 46036 تخت متعلق به بخش دولتی و تعداد 147 بیمارستان با 9964 تخت مربوط به بخش خصوصی بود.

از مراکز موجود، تهران و کرج با 127 بیمارستان بیشترین و ایلام و کهگیلویه و بویر احمد به ترتیب با 1 و 2 بیمارستان کمترین سهم را به خود اختصاص داده بودند:

بیمارستان‌های کشور بر حسب استان‌ها به تفکیک بخش عمومی و خصوصی در سال 1356

تعداد و مشخصات مراکز بهداشتی و درمانی کشور به تفکیک استان 1367

یکی از دستاوردهای بزرگ انقلاب اسلامی در زمینه بهداشت، تاسیس شبکه های بهداشتی- درمانی به منظور کمک رسانی به مردم است که از کوچکترین روستاها تا شهرهای بزرک کشور را تحت پوشش درمانی قرار می دهند. این شبکه ها همراه با بیمارستانها و پلی کلینیک های تخصصی و بیمارستانهای دانشگاهی با خدمات فوق تخصصی، مراکز بهداشتی- درمانی کشور را تشکیل می دهند.

بیمارستان‌های کشور بر حسب استان‌ها به تفکیک بخش عمومی و خصوصی در سال 1390

تعداد و مشخصات مراکز بهداشتی و درمانی کشور به تفکیک استان 1390

علاوه بر موارد بالا در خصوص وضعیت بهداشت و سلامت موارد دیگری نیز هست که در پیش از انقلاب وجود نداشته است و از دستاوردهای انقلاب محسوب می شود. نظیر:

- مسئولان بهداشت ایران پس ازپیروزی انقلاب اسلامی، طی طرحهای گسترده واکسیناسیون نظیر واکسیناسیون فلج اطفال، دیفتری، کزاز و از بسیاری از بیماریهای مسری پیشگیری کرده اند.

- طی سال‏های اخیر، سازمان بهداشت جهانی دو بار ایران را به عنوان موفق‏ترین کشور جهان در کاهش نرخ مرگ و میر کودکان مورد تقدیر قرار داده است.

- طبق آمارهای بین المللی بیش از ۸۰ درصد مواد مخدر مکشوفه در سطح جهان در مرزهای ایران کشف و منهدم می شود که به همین جهت نیز ایران بارها از سوی مجامع جهانی مورد تقدیر قرار گرفته است و کمیته مبارزه با مواد مخدر سازمان بهداشت جهانی، مرکز آموزش منطقه ای خود را ایران قرار داده است.

سیستم آب و فاضلاب:

در زمان سقوط رژیم شاهنشاهی در سال 1357 تنها 5/1 میلیون نفر (4%) از جمعیت ایران ، تحت پوشش آب و فاضلاب که رابطه زیادی با سلامتی و بهداشت جامعه دارد، قرار داشتند. روستاهای ایران به طور مطلق از هیچ سیاستی در رابطه با آب و فاضلاب پیروی نمی کردند و از این جهت مستقیما در مقابل خطر ابتلا به انواع بیماری ها قرار داشتند. اما در جمهوری اسلامی این وضعیت تغییر کرده است و هم اکنون حدود 23 میلیون نفر (40 %) از جمعیت تحت پوشش سیستم آب و فاضلاب قرار دارند و 5/4 میلیون فقره انشعاب واگذار شده است.

تعداد مشترکان آب شهری – آب سالم و بهداشتی- در سال ۱۳۵۷، ۷/۲ میلیون رشته بوده که هم اکنون به 5/12 میلیون رشته افزایش یافته است. تعداد شهرهای تحت پوشش آب شهری از ۴۵ شهر به 1113 شهر در حال حاضر افزایش یافته است. آبرسانی به روستاها از ۱۲۰۰۰ روستا در سال ۱۳۵۷ به ۳۳۲۹۷ روستا در سال 1391 رسیده است.

باید گفت که در طول حاکمیت رژیم پهلوی یکی از معضلات مناطق روستایی در کشورمان، عدم دسترسی به آب سالم و بهداشتی بود. بر اساس آمار های مرکز آمار ایران، در سال 1355، از حدود 9/2 میلیون واحد مسکونی روستایی، در حدود 3/2 میلیون یا به عبارتی 79% از جمعیت روستایی فاقد تأسیسات لوله کشی لازم بوده اند.

به عبارت دقیق تر در آمارهای سرشماری سال 1355، از 2.927.952 مسکن روستایی، 2.297.430 واحد مسکونی فاقد لوله کشی آب بوده اند و از کل واحدهای مسکونی روستایی 534.794 واحد (18%) از طریق مخزن عمومی، 745.477 واحد (26%) از طریق چاه، 830.934 واحد (28%) از طریق قنات، 352.052 واحد (12%)از طریق رودخانه، 830.934 واحد (28%) از طریق چشمه و 26.245 واحد (009/0 %) از سایر منابع آب تأمین می شد.

این وضعیت در دوران پس از انقلاب به صورت بسیار زیادی تغییر کرده است و اکنون ایران بالاترین درصد دستیابی به آب آشامیدنی سالم را در خاورمیانه دارد. تخمین زده شده‌است که ۹۲ درصد از جمعیت به آب آشامیدنی سالم دسترسی دارند (نزدیک به ۱۰۰ درصد در مناطق شهری و ۸۰ درصد در مناطق روستایی)

تصفیه خانه آب شهری نیز از جمله اقلامی است که مقایسه عملکرد آن در نظام جمهوری اسلامی و نظام شاهنشاهی میزان اهتمام این دو نظام را به بهبود رفاه عمومی جامعه نشان می دهد. رژیم شاه تا سال 1357 فقط 27 واحد تصفیه خانه آب شهری در سطح کشور تأسیس کرد، در حالی که در جمهوری اسلامی تعداد تصفیه خانه های آب شهری هم اکنون به 124 واحد رسیده است.

طول شبکه جمع آوری فاضلاب در سال 1357 فقط 2800 کیلومتر بود که این میزان در جمهوری اسلامی هم اکنون 48941 کیلومتر رسیده است. یعنی جمهوری اسلامی ایران ظرف سه دهه بیش از 17 برابر تمام دوران رژیم پهلوی اقدام به تأسیس شبکه جمع آوری فاضلاب نمود.

اگر طبقه بندی بیماری های عفونی ناشی از آب مثل بیماری های حصبه، وبا، بیماری های کبدی، تراخم، زخم های پوستی، اسهال خونی، کرم های روده ای، بیماری خواب تب زرد و ده ها بیماری دیگر را که ناشی از مصرف آب های آلوده است در نظر آوریم، مشخص خواهد شد، چگونه رژیم مشروطه سلطنتی به جای استفاده درآمدهای کلان فروش نفت ایران در بهبود زندگی مردم، آن را به جیب سرمایه داران امریکایی و تولید کنندگان سلاح های کشتار جمعی و یا صرف عیش و نوش خاندان سلطنتی و جشن های مضحک 2500 سال پادشاهی می کرد.

تغذیه:

در دورانی که شاه کار طبخ اغذیه جشن های 2500 ساله را به رستوران ماکزیم پاریس محول کرد، بر اساس آمار های موجود در سال 1351، مصرف کالری 16 میلیون نفر یعنی 52% جمعیت ایران کمتر از حداقل نیاز، 4 میلیون نفر از این عده یعنی حدود 13% جمعیت به شدت دچار سوء تغذیه بودند.

براساس گزارشات بین المللی منتشر شده، میزان متوسط کالری مصرفی ایران برای هر نفر در سال ۲۰۰۹، ۳۱۴۳ کالری می باشد؛ درحالی که این میزان در سال 1961 برابر با 1747 کالری برای هر نفر بوده است و این وضعیت نشان از رشد تقریبی ۳ برابری است که نمایانگر بهبود وضعیت مردم می‌باشد.

آنچه باید گفت:

یرواند آبراهامیان از تاریخ نگاران و نویسندگانی که جزو مخالفین انقلاب اسلامی است در خصوص وضعیت معیشت مردم در دوران حکومت پهلوی می نویسد:

چهارده سال پس از انقلاب سفید، هنوز در ایران نسبت پزشک به بیمار بسیار اندک، میزان مرگ و میر کودکان بالا و نسبت تخت های بیمارستان به جمعیت بسیار پایین بود. با وجودی که ایران در این دوره یکی از ثروتمندترین و پردرآمدترین کشورهای خاورمیانه بود اما از لحاظ نسبت تخت بیمارستانی به جمعیت، از پایین ترین کشورهای خاورمیانه به حساب می آمد.

منبع: شبکه اطلاع رسانی راه دانا

انتهای پیام/گ