به گزارش پايگاه خبري تحليلي چهارفصل،‌ این روزها شهر یاسوج در کنار دامنه های دنا و زاگرس همیشه استوار در بین دو رود خروشان بشار و مهریان تشنه مانده است و روزی نیست که شهروندان این شهر که اغلب در مناطق شمالی و روستاهای مهریان تا بلهزار قرار دارند، طعم قطعی آب را نچشند.

باران هم با یاسوج قهر کرد؟!

کهگیلویه و بویراحمد دومین استان پربارش کشور پس از گیلان و سرزمین چشمه ها و آبهای جاری است که در چند سال اخیر به شدت دچار تنش آبی مفرد شده و حتی به گفته برخی از مردم و مسئولان حقابه آب روان در میان استان و شهر خود را به آنها نمی دهند.

یاسوج شهری است که به لحاظ داشتن منابع زیر زمینی آبی و آبهای جاری یکی از استان های منحصر به فرد در جنوب کشور بوده که امروز به دلیل کمبود بارش های موسمی زمستانی و بهاری از داشتن آن طراوات زیبایی زلال چشمه ساران بی بهره شده است.

استفاده بی رویه از منابع زیر زمینی یاسوج را تا پرتگاه خشکسالی پیش برد

شاید یکی از مهمترین عوامل کمبود آب های زیرزمینی، خشک شدن چشمه های فصلی و رودخانه های دائمی استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی و حفر چاههای متعدد برای مصارف کشاورزی و صنعتی است.

موضوعی که باعث شده مسئولان استانی و کشوری را برای احداث سد و آبگیرهای کشاورزی در برخی از مناطق استان همچون سد شیو و تنگسرخ در بویراحمد تقریب کند.

سدسازی مدرن یک ظرفیت یا معظل؟!

اما به زعم برخی دیگر از کارشناسان شاید همین سد سازیهای پی در پی خود عاملی برای برخی خشک سالی های متوالی باشد و باعث شود که برخی از زمین های بایر در بیشتر اطراف شهرهای استان محدود به چنین موضوعی شوند.

سدهای به نام استان و به کام دیگران

همانطور که می دانیم استان کهگیلویه وبویراحمد چهار سد مخزنی بزرگ به نام کوثر، مارون، چشم شیر و سد خاکی شاه قاسم (ع) را در دل خود جاداده که از این چهار سد، فقط یک سد که آن هم در رده خشک شدن است عایدی برای استان داشته و مابقی آن فقط در استان ما و به کام دیگر استانها بوده است.

موضوعی که صدای خادمی مسئول ارشد دولت در استان را در آورد و خوان حقابه آب استان از این سد ها شد.

چاره کار کجاست؟!

کهگیلویه و بویراحمد با توجه به موقعثیت توپوگرافی و اقلیمی در یک کمربند سبز و مناسب اقلیمی کوهستانی خشک و داشتن ظرفیت یک درصدی کشور،  به نسبت دیگر استانهای کشور در برخورداری از آب سالم بسیار مطلوب است و به واسطه قرار گرفتن در میان کوهستانهای زاگرس جنوبی حدود هشت درصد آب کشور را در اختیار دارد.

یاسوج مرکز استان شهری است که امروز در کنار دو روخانه مهم خود که سرچشمه های کاروان و اروند هستند قرار داشته اما خود از بی آبی رنج بسیار می برد.

همانطور که می دانیم70 درصد سطح زمین را آب پوشانده اما از این میزان تنها 12.5درصد آب شیرین بوده و تنها سه دهم درصد این آب شیرین در دسترس انسان است.

بارش هایی که دیگر اثر گذار نیست

بارش متوسط سالیانه 536 میلیمتر باران در کهگیلویه و بویراحمد (با دو ناحیه سردسیری و گرمسیری) به همراه آب برفهای قله های دنا، تامر، نور، خامی، خائیز، ساورز و حجال موجب ایجاد بیش از هزار چشمه فصلی و دائمی در کوهپایه های زاگرس مرکزی و جنوبی شده است.

در این میان 18 چشمه دائمی و پرآب با تخلیه سالانه 495 میلیون متر مکعب آب می جوشند و صدها نهر و رودخانه می زایند و این رودخانه ها در مسیر پر پیچ و خم خود به هم می پیوندند و چهار رود پر آب بشار، مارون، زهره و خیر آباد را بوجود می آورند.

آبی که به آسانی هدر می رود

رودهایی که مادران کارون، مارون، جراحی و هندیجان هستند و دشت های تشنه خوزستان را آب می دهند و در آغوش نیلگون خلیج فارس می آرامند اما غافل از اینکه کهگیلویه وبویراحمد خودش در حال خشک شدن است.

با این حال کارشناسان معتقدند که استفاده بی رویه از منابع آبی، الگوی نامناسب مصرف و تغییرات آب وهوایی در آینده زمین را با چالش کم آبی مواجه خواهد کرد به طوری که آب اصلی ترین موضوع کشمکش کشورهای جهان خواهد بود و شاید در آینده نزدیک جنگ، جنگ آب باشد،چیزی که به عینه امروز در برخی از کشورهای حوزه خاورمیانه شاهد آن هستیم.

شهرستان بویراحمد به دلیل داشتن یک زندگی بومی و روستایی و قرار گرفتن در جلگه های رودخانه ای کشاورزی از قدیم الایم تمامی اقتصاد خود را با کاشت کشاورزی از جمله برنج سپری کرده اند که با وجود معظل کم آبی امروز زنگ خطری برای آنهاست.

موضوعی که امروز به یک معظل برای کشاورزان مبدل شده و حتی باعث شده نهادهایی مانند جهاد کشاورزی به برخی از مناطق روستایی که اقتصاد خود را بر پایه کشاورزی می دانند دستور توقف برنج کاری در سالجاری را بدهد.  

این روزها که تنش آب در بیشتر استانهای کشور و بویژه شهرهای کهگیلویه وبویراحمد مردم و مسئولین را نگران تر از همیشه کرده و سایه شوم کم آبی و خشک شدن مراتع کشاورزی باعث دلخوری مردم از وضعیت کنونی و نداشتن حقابه آب به ةآنها شده است.

تغییرات فصلی یا....؟!!

بویراحمدکه به شهر چشمه ساران نیز شهر داشته امروز برخلاف تصویر خیلی ها یکی از مناطق کهگیلویه و بویراحمد است که با تنش آبی مواجه بوده و در آستانه بحران است.

 با این حال باور این موضوع برای شهروندان این شهرستان سخت است که چرا استانی که خودش محد آب است امروز دچار چنین موضوعی شده و  حتی قطعی روزانه آب در برخی مناطق شهری چیز دیگری را به آنان نشان می دهد.

از چشمه های جوشان در سطح معابر تا قطعی چند ساعته آب در برخی از مناطق

اما شاید این تنش آبی به دلیل سوء مدیریت در موضوع رسیدگی به شبکه های فرسوده آب باشد، مشکلی که امروز با ترکیدگی و روانه شدن چشمه های خیابانی در برخی از معابر شهر یاسوج آن را به عینه می بینیم.

یا حتی به زعم برخی از مردم  طایفه بندی آب در برخی مناطق مانند شهر تازه تأسیس مادوان و روستای بلهزار که بالاست بی آب و پایین دست پر آب است،باشد؟!

از بحران بی بارشی تا تنش آبی تابستان

در حالی شهروندان یاسوجی باکمبود آب مواجه اند که زمستان گذشته یکی از کم بارش ترین زمستانهای استان در چند سال اخیر بود و حتی یک بارش برف زمستانی را مردم به چشم خود ندیدند و شدت بارشها بیشتر در فصل بهار بود.

همچنین رود زلال بشاری که از دل این شهر می گذرد و چهار رود کوچک مهریان، سراب تاوه، آبشار و سریز هم در اطرافش خودنمایی می کنند امروز دیگر خروش همیشگی را ندارد و با آب های قطره چکانی به زعم برخی ها، آخرین لحظه های عمر خود را طی می کند موضوعی که با ایجاد سد تنگ سرخ بیشتر از گذشته عیان خواهد شد.

یاسوج در آستانه بحران آبی

یکی از موضوعاتی که باعث تشدید شدن بی آبی در یاسوج شده رشد سرطان گونه مهاجرت به این منطقه است که کمر شهر جوانان و نوپای یاسوج را شکسته و باعث شده که منابع آبی آن دیگر جوابگوی رشد جمعیت رو به افزایشش را نداشته باشد.

شهری که در دهه چهل تنها 10هزار نفر جمعیت و یک خیابان اصلی داشت، اکنون جمعیتش به 120هزار نفر و وسعتش به 18 کیلومتر رسیده و در غفلت مسئولان هر روز بر آن افزوده می شود.

موضوعی که باعث کمبود وسعت آبی و قطعی آب و جوابگو نبودن سیستم آبرسانی چندساله آن شده و به گفته مدیرعامل آب و فاضلاب شهری استان، تنش به وضعیتی گفته می شود که میزان تولید و مصرف آب برابر باشد و اگر میزان مصرف بیشتر از تولید شود، دچار بحران آبی خواهیم شد.

چاههای آب شرب یاسوج دیگر جوابگو نیست

علی لدنی نژاد در گفتگو با خبرنگاران با بیان اینکه شهر یاسوج در مرحله ای به سر می برد که دیگر چاهها آب و آب رودخانه ها جوابگوی آن نیست، گفت:آب مورد نیاز شهر یاسوج و برخی شهرهای دیگر از منابع زیر زمینی تامین می شود و این در حالی است که سطح آبهای زیر زمینی در حال کاهش است.

وی با تأکید بر اینکه هم اکنون 90درصد آب شرب یاسوج از منابع زیرزمینی و چاهها تامین می شود،ابراز کرد: به دلیل نبود تصفیه خانه نمی توانیم حتی یک لیوان از بستر رودخانه های اطراف یاسوج برداشت کنیم که این موضوع یک معظل مهم است.

مدیرعامل آب و فاضلاب شهری استان یکی از مهمتریم مشکلات حوزه آبرسانی و هدر رفت آب در مناطق شهر یاسوج را در سالهای اخیر را کمبود اعتبار دانست و افزود:در حوزه زیرساخت های آبرسانی از جمله حفر و تجهیز چاهها، احداث خطوط انتقال، مخازن، اصلاح شبکه های آب شهری و استانداردسازی شبکه ها متناسب با افزایش جمعیت شهرها پروژه های لازم اجرا نشدند و اکنون با کمبودهای زیادی دست به گریبان هستیم.

سرانه مصرف آب در یاسوج دو برابر میانگین جهانی

لدنی نژآد سرانه مصرف آب در یاسوج را دوبرابر میانگین کشوری دانست و افزود: سرانه مصرف آب در یاسوج دو برابر میانگین جهانی و کشوری است به طوری که سرانه مصرف آب در یک شبانه روز در دنیا100 تا 110 لیتر، در کشور 160 تا 180 و در کهگیلویه و بویراحمد بالاتر از 220 لیتر در شبانه روز است.

توپی که به زمین مصرف کنندگان افتاد

وی انشعابات غیرمجاز را یکی دیگر از علل هدرروی آب در استان و بویژه یاسوج دانست و تصریح کرد: تنها به اندازه 40 درصد مشترکین این شرکت، انشعابات غیر مجاز و شیر پشت کنتور در یاسوج وجود دارد.

منبع: بویرخبر

انتهای پیام/م.ن